Hałas niskoczęstotliwościowy – cichy, ale szkodliwy. Co musisz o nim wiedzieć?

Na pierwszy rzut oka wszystko wydaje się w porządku – biuro ciche, maszyny działają bez zarzutu, nic nie zakłóca pracy. A jednak Ty i Twoi współpracownicy odczuwacie zmęczenie, spadek koncentracji, rozdrażnienie, a czasem nawet bóle głowy. Brzmi znajomo?

To może być efekt działania hałasu niskoczęstotliwościowego. Trudno wychwycić go uchem, ale jego wpływ na zdrowie i komfort pracy jest duży. Czym dokładnie są niskie częstotliwości hałasu, skąd się biorą i jak się przed nimi chronić? Sprawdź, co musisz wiedzieć o tym zjawisku.

Czym jest hałas niskoczęstotliwościowy?

Hałas niskoczęstotliwościowy to dźwięki o częstotliwości poniżej 250 Hz. W dolnym zakresie tej skali mieści się tzw. hałas infradźwiękowy, czyli fale dźwiękowe o częstotliwości poniżej 20 Hz – niesłyszalne dla ludzkiego ucha, ale wciąż odbierane przez organizm.

Choć tego rodzaju dźwięk nie jest łatwo zauważalny, oddziałuje na ciało za pośrednictwem drgań i zmian ciśnienia akustycznego. Może być źródłem silnego dyskomfortu, mimo że nie występuje w postaci typowego, głośnego hałasu. Co więcej, jego wykrycie bez specjalistycznych narzędzi pomiarowych jest trudne.

Przykłady źródeł hałasu niskoczęstotliwościowego

Niskie częstotliwości hałasu są obecne zarówno w środowisku przemysłowym, jak i biurowym. Źle zaprojektowane wnętrza mogą potęgować ich odbiór, np. przez rezonans materiałów budowlanych czy brak odpowiedniego wyciszenia.

Źródła hałasu niskoczęstotliwościowego to m.in.:

• systemy wentylacyjne i klimatyzacyjne (szczególnie duże centrale),
• generatory prądu, transformatory, sprężarki,
• urządzenia HVAC w biurowcach,
• ciężkie maszyny pracujące na niskich obrotach,
• ruch drogowy i kolejowy, szczególnie w tunelach lub przy ograniczonym odbiorze dźwięku wysokoczęstotliwościowego.

Wpływ hałasu niskoczęstotliwościowego na zdrowie psychiczne i fizyczne

Choć hałas niskoczęstotliwościowy często nie jest odbierany jako dźwięk, może wywoływać szereg reakcji fizjologicznych i psychicznych. Przewlekła ekspozycja na niskie częstotliwości może prowadzić do:

• bólu głowy, uczucia ucisku w uszach, a nawet zaburzeń równowagi,
• przewlekłego zmęczenia, obniżonej koncentracji i problemów ze snem,
• rozdrażnienia, lęków i wzmożonego stresu,
• zaburzeń pracy serca i ciśnienia krwi.

Badania wykazują, że dźwięki o niskiej częstotliwości wpływają na autonomiczny układ nerwowy, co przekłada się na ogólne pogorszenie samopoczucia. Szczególnie narażone są osoby pracujące w pobliżu systemów HVAC lub na stanowiskach biurowych w źle wytłumionych pomieszczeniach.

Niekiedy objawy są trudne do powiązania bezpośrednio z hałasem, co utrudnia diagnozę i opóźnia podjęcie działań naprawczych. W przestrzeniach biurowych i przemysłowych może to prowadzić do obniżenia efektywności pracy oraz zwiększonej absencji. Dlatego wpływ hałasu na zdrowie należy traktować równie poważnie, jak inne czynniki ryzyka w środowisku pracy.

Hałas niskoczęstotliwościowy a normy BHP w Polsce

Przepisy BHP regulują ogólne dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku pracy. Hałas niskoczęstotliwościowy nie jest jednak w pełni ujęty w ramach szczegółowych regulacji.

Podstawą oceny tego rodzaju dźwięków jest norma PN-Z-01338:2010, która zawiera wytyczne dotyczące pomiarów i oceny uciążliwości hałasu o niskiej częstotliwości. Choć stanowi ważne narzędzie diagnostyczne, jej stosowanie nie jest obligatoryjne. Nie zawsze więc znajduje zastosowanie w praktyce.

Poziomy hałasu niskoczęstotliwościowego są często analizowane indywidualnie – z uwzględnieniem specyfiki danego środowiska pracy, charakterystyki źródeł hałasu i rodzaju wykonywanej pracy. Brakuje jednak jednoznacznych wartości granicznych, które jasno określałyby, kiedy hałas o niskiej częstotliwości staje się szkodliwy. Z tego względu istotne jest prowadzenie rzetelnych pomiarów oraz interpretowanie wyników przez specjalistów w dziedzinie akustyki środowiskowej.

Dlaczego hałas niskoczęstotliwościowy jest trudny do wykrycia?

W przeciwieństwie do hałasu o średnich i wysokich częstotliwościach hałas niskoczęstotliwościowy pozostaje często poza zakresem świadomego odbioru słuchowego. Ludzkie ucho jest znacznie mniej wrażliwe na dźwięki o niskiej częstotliwości, zwłaszcza przy niskim poziomie ciśnienia akustycznego. Sprawia to, że obecność takiego hałasu może nie być zauważana.

Dodatkowym utrudnieniem jest fakt, że standardowe mierniki hałasu nie są przystosowane do dokładnej analizy dźwięków w tym zakresie. Pomiary, które nie uwzględniają charakterystyki częstotliwościowej, mogą zaniżać rzeczywisty poziom oddziaływania hałasu na człowieka.

Dźwięk o niskiej częstotliwości potrafi przenikać przez przegrody budowlane i rozchodzić się na duże odległości bez wyraźnego tłumienia, co dodatkowo utrudnia lokalizację źródła i ocenę jego wpływu.

Jak mierzyć i analizować hałas niskoczęstotliwościowy?

Aby skutecznie przeprowadzić pomiar hałasu o niskiej częstotliwości, konieczne jest użycie specjalistycznych mierników klasy 1, które mają szerszy zakres częstotliwości.

Podczas pomiaru analizuje się, jakie dokładnie częstotliwości występują w otoczeniu i z jakim natężeniem. Szczególną uwagę zwraca się na różnice między dźwiękami słyszalnymi a niskotonowymi – bo to właśnie one mogą powodować dyskomfort, nawet jeśli nie są głośne. Wyniki porównuje się następnie z obowiązującymi normami, takimi jak PN-Z-01338:2010.

Dla najemcy biura oznacza to jedno: jeśli w przestrzeni pracy pojawiają się niewyjaśnione objawy – rozdrażnienie, spadek koncentracji czy uczucie zmęczenia – warto zlecić pomiar hałasu firmie specjalizującej się w akustyce. To pierwszy krok, by zlokalizować problem, pozbyć się uciążliwego hałasu w pracy i poprawić komfort zespołu.